ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΤΟ-ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗΣ

  Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη ανάρτηση ο  Abraham Μaslow διατύπωσε την πρώτη ανθρωπιστική θεωρία της προσωπικότητας. Το σημαντικότερο επίπεδο στο οποίο φτάνει ένα άτομο για να είναι ευτυχισμένο και ικανοποιημένο απο τη ζωή του είναι η αυτοπραγμάτωση( self-actualization) δηλαδή η υλοποίηση των δυνατοτήτων του. Ο Maslow κατέληξε σ ένα κατάλογο χαρακτηριστικών που έχουν οι άνθρωποι με αυτοπραγμάτωση ο οποίος είναι ο εξής:

1. Πραγματικός προσανατολισμός

2. Αυθορμητισμός

3. Επικέντρωση στα προβλήματα αντί για επικέντρωση στον εαυτό

4. Αυτονομία και ανεξαρτησία

5. Αέρας αποστασιοποίησης και ανάγκη για ιδιωτική σφαίρα ζωής

6. Αυτοαποδοχή και αποδοχή των άλλων ως έχουν

7. Νεωτεριστική εκτίμηση ανθρώπων και πραγμάτων

8. Δημοκρατικές τάσεις και αξίες

9. Φιλοσοφημένη αίσθηση του χιούμορ

10. Υψηλός βαθμός δημιουργικότητας

11. Υπέρβαση του περίγυρου

12. Όχι σύγχυση των μέσων με τους σκοπούς

13. Ισχυρό κοινωνικό ενδιαφέρον

14. Τάση για δυνατές πολύ προσωπικές σχέσεις με λίγους/ξεχωριστούς ανθρώπους παρά επιφανειακές σχέσεις με πολλά άτομα

  Ο Μaslow μεγάλωσε στο Μπρούκλιν και οι γονείς του τον κατεύθειναν να ακολουθήσει τη νομική σχολή. Μια μέρα στην τάξη, συνειδητοποίησε πως το μάθημα που παρακολουθούσε τον άφηνε παντελώς αδιάφορο και έτσι έφυγε αποφασισμένος να ακολουθήσει τις σπουδές στην ψυχολογία. Η ισχυρή του θέληση να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες-δυνατότητες και όχι εκείνες του περιβάλλοντος του, αποτέλεσαν το εναύσμα για να αναπτύξει την ανθρωπιστική θεωρία.    

ΠΥΡΑΜΙΔΑ TOY MASLOW

  Η ανθρωπιστική - υπαρξιστική θεωρία βασίζεται στην άποψη ότι ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να προσδιορίζεται και να εξελίσσεται χωρίς να αποτελεί θύμα του ασυνείδητου ή των περιβαλλοντικών συγκυριών. Αποτελεί δηλαδή μια πιο αισιόδοξη άποψη αφού το άτομο είναι ελεύθερο να καθορίσει ποιο θέλει να είναι και πώς θέλει να ζήσει. Η ανθρωπιστική κατεύθυνση τονίζει τρία χαρακτηριστικά, την πολυπλοκότητα, τη μοναδικότητα και την ικανότητα για ανάπτυξη και ευτυχία που διέπουν την ψυχική ζωή του ανθρώπου.

 Ο Abraham Maslow καθόρισε ένα ιεραρχικό σύστημα ανθρωπίνων αναγκών και κινήτρων που απεικονίζονται ως πυραμίδα. Στη βάση βρίσκονται οι πρώτες βιολογικές ανάγκες οι οποίες πρέπει να ικανοποιηθούν όπως είναι η δίψα, η πείνα και ο ύπνος. Στη συνέχεια βρίσκονται οι ανάγκες για ασφάλεια και προστασία, όπως είναι η σταθερότητα και η απελευθέρωση από τον φόβο, οι οποίες μπορούν να ικανοποιηθούν εφόσον έχουν εξασφαλιστεί οι πρώτες . Στο επόμενο επίπεδο ανήκουν οι ανάγκες για συναισθηματική ανταπόκριση και αγάπη από την οικογένεια, τον σύντροφο και τους φίλους. Ακολουθούν η ανάγκη για κοινωνική αποδοχή και αναγνώριση μέσα από την επίτευξη των στόχων και την υπευθυνότητα. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται οι ανάγκες για αυτοπραγμάτωση και αυτοπροσδιορισμό μέσα από τη δημιουργικότητα, την αξιοποίηση των εσωτερικών χαρισμάτων και την πληρότητα.  Η ψυχική υγεία του ατόμου εξαρτάται από την ικανοποίηση όλων των αναγκών στην ιεραρχία αλλά η προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη ζωή είναι η ικανοποίηση των υψηλότερων αναγκών όπου το άτομο αξιοποιεί τις δυνατότητες του στον μέγιστο βαθμό.

   Σύμφωνα με την ανθρωπιστική θεωρία τα αίτια μιας ψυχικής διαταραχής δεν βρίσκονται στο ίδιο το άτομο αλλά στην κοινωνία η οποία δεν δίνει την ευκαιρία για αυτοπραγμάτωση. Οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν στο άτομο να είναι ουσιαστικά ελεύθερο ώστε να μπορεί να κάνει αυτό που του ταιριάζει καλύτερα. Η διαφορά της από την ψυχαναλυτική και συμπεριφορική κατεύθυνση είναι ότι βασίζεται στην ελεύθερη βούληση και στην προσωπική επιλογή. Η θεραπευτική διαδικασία της θεωρίας οδηγεί στην αυτογνωσία και επικεντρώνεται περισσότερο στο παρόν και λιγότερο στις δυσκολίες του παρελθόντος.

   Πώς όμως είναι  δυνατόν να επιδιώκουμε την αυτοπραγμάτωση όταν δεν έχουν ικανοποιηθεί όλες οι προηγούμενες ανάγκες; Πώς είναι δυνατόν να έρθει η ευτυχία όταν με την κοινωνικοπολιτική κατάσταση σε πολλές περιπτώσεις δεν ικανοποιούνται ούτε οι πρώτες βιολογικές ανάγκες; Γι' αυτό κάποιες φορές πρέπει να πολεμάμε ώστε να αλλάζουν οι συνθήκες, να βελτιώνονται οι καταστάσεις και να ανατρέπονται οι παγιωμένες θέσεις....!!!!!!! 

STROKES

  Ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να νιώθει αρεστός μέσα στο περιβάλλον στο οποίο κινείται, είτε αυτό είναι οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό. Ο Berne στα πλαίσια της Συναλλακτικής Ανάλυσης χρησιμοποίησε τον όρο Stroke που στην κυριολεξία του σημαίνει το χτύπημα στον ώμο ενώ στην ψυχολογία είναι κάθε είδος αναγνώρισης που το άτομο δείχνει ή του δείχνουν. Τα strokes διακρίνονται σε Φυσικά/ Ψυχολογικά και σε Θετικά/ Αρνητικά.

Τα Φυσικά/Θετικά είναι το αγκάλιασμα, το χάδι, το φιλί και η θερμή χειραψία.

Τα Φυσικά/Αρνητικά είναι το χαστούκι, η κλωτσιά, το σπρώξιμο και η γροθιά.

Τα Ψυχολογικά/Θετικά είναι ο θαυμασμός, το ενδιαφέρον, η ενθάρρυνση και ο έπαινος.

Τα Ψυχολογικά/Αρνητικά είναι η αχαριστία, η ειρωνεία, το γύρισμα της πλάτης και η γελοιοποίηση.

  Τα  πολύ θετικά strokes σχετίζονται  με το σ αγαπώ ότι και αν κάνεις, ότι και αν πεις. Φαίνεται ως το ιδανικό ερέθισμα αλλά η αξία του αμφισβητείται αναλόγως από ποιο άτομο προέρχεται και υπό ποίες συνθήκες. Τα λίγο θετικά strokes σχετίζονται με τ ότι συγχαίρουμε κάποιον γι αυτό που λέει ή κάνει και όχι γι αυτό που είναι. Αν και τα πρώτα δίνουν την μεγαλύτερη ικανοποίηση πολλές φορές είναι εκτός πραγματικότητας οπότε τα λίγο θετικά είναι πιο σημαντικά.

  Τα πολύ αρνητικά strokes κάποιες φορές μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αποκτήσει επίγνωση της κατάστασης του ώστε να αλλάξει προς το καλύτερο. Όταν όμως είναι τα μοναδικά ερεθίσματα ο παραλήπτης  τελικά  χάνει το ηθικό και την ενέργεια του. Τα λίγο αρνητικά strokes είναι δύσκολο να γίνουν αποδεκτά και μπορούν να προκαλέσουν συμπεριφορές υποταγής ή αντίδρασης. Η χειρότερη όμως περίπτωση είναι η έλλειψη strokes δηλαδή η αδιαφορία η οποία οδηγεί στην αναζήτηση τους ακόμη και αν είναι αρνητικά.

  Οι άνθρωποι πειραματίζονται από την παιδική τους ηλικία ώστε να λάβουν τα strokes που χρειάζονται και αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή όπου η πληθώρα των αρνητικών, τους οδηγεί στη στάση φταίνε οι άλλοι.  Η κατανόηση των strokes βοηθά το άτομο να συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω του συμπεριφέρονται σύμφωνα με το πως έχουν "προγραμματιστεί" από παιδιά.

  Αναρωτηθείτε λοιπόν...δίνετε stokes στα άτομα που σας περιβάλλουν; Τα συγχαίρετε ή τα ανταμείβετε; Όταν εσείς χρειάζεστε ένα stroke το ζητάτε ή περιμένετε από τους άλλους να το μαντέψουν και όταν αυτό δεν γίνεται απογοητεύεστε; Όταν δεν συμφωνείτε μ ΄ενα stroke που σας δίνουν τολμάτε να αντιδράσετε;

  Μέσα από τέτοιου είδους ερωτήσεις θα καταλάβετε καλύτερα την αξία των Strokes!!!!

4 ΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ

   Σύμφωνα με την Συναλλακτική Ανάλυση υπάρχουν 4 στάσεις ζωής οι οποίες σχετίζονται με το συναίσθημα και τις συνδυάζει ο άνθρωπος ανάλογα με το περιβάλλον, τα άτομα που συναναστρέφεται και τις καταστάσεις στις οποίες βρίσκεται. Οι συνδυασμοί της αντίληψης που έχουμε για τον εαυτό μας και τους άλλους διαμορφώνουν τις  παρακάτω στάσεις ζωής.

1. ΕΙΜΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (+) / ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (-)

Τα άτομα που υιοθετούν την στάση (+, -) δέχονται τον εαυτό τους όπως είναι αλλά δεν δέχονται τους άλλους. Παρουσιάζουν τάσεις κυριαρχίας, επιθετικότητας και υποτιμούν τους υπόλοιπους. Τα συναισθήματα που τα χαρακτηρίζουν είναι η περιφρόνηση και ο θυμός. Στον εργασιακό χώρο φέρονται ανταγωνιστικά.

2. ΕΙΜΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (+) / ΕΙΣΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (+)

Τα άτομα που υιοθετούν την στάση (+, + ) έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, είναι αισιόδοξα και σέβονται τους άλλους. Τα συναισθήματα τους είναι η χαρά και η λύπη. Στον εργασιακό χώρο είναι συνεργάσιμα, αναλαμβάνουν ευθύνες και ακούν τις απόψεις των άλλων. 

3. ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (-) / ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (-)

Τα άτομα που υιοθετούν την στάση (-, - ) δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους ούτε και τους άλλους. Βρίσκονται σε σύγχυση και παρουσιάζουν συμπεριφορές εγκατάλειψης και παραίτησης. Συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη και κατά συνέπεια είναι αντιπαραγωγικά.

4. ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (-) / ΕΙΣΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ (+)

Τα άτομα που υιοθετούν την στάση (-, +) υποτιμούν τον εαυτό τους και υπερτιμούν τους άλλους. Διακατέχονται από συναισθήματα κατωτερότητας και ανεπάρκειας. Συχνά νιώθουν να καταπιέζονται και το κυρίαρχο συναίσθημα τους είναι ο φόβος. Στον εργασιακό χώρο αποφεύγουν τα προβλήματα και δεν αναλαμβάνουν ευθύνες.

   Τα περισσότερα άτομα συνδυάζουν όλες τις Στάσεις Ζωής αλλά εμφανίζουν συχνότερα μια από αυτές και τελικά είναι αυτή που τα χαρακτηρίζει. Προκειμένου όμως να έχουν μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία θα πρέπει να υιοθετούν στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους την Στάση Ζωής  ΕΙΜΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ- ΕΙΣΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ.  Το να αισθάνεται ένα άτομο ΕΝΤΑΞΕΙ με τον εαυτό του αλλά και με τους άλλους είναι πολύ σημαντικό τόσο για την ψυχοσύνθεση του όσο και για την εξέλιξη του σε όλους τους βασικούς τομείς της ζωής του.